Djeca koja vide pod vodom
Kada je plima nadošla, djeca su krenula na plivanje. Ali ne kao što djeca obično plivaju, ona su bila duže pod vodom nego iznad vode – a oči su im bile širom otvorene!
Duboko u ostrvskom arhipelagu Andamanskog mora,duž zapadne obale Tajlanda živi pleme ‘Moken’ takođe poznati kao ‘morski nomadi’. Njihova djeca provode veliki dio svog dana u moru kada rone i love hranu . Oni su jedinstveno prilagođeni za ovaj posao – ova djeca mogu da vide jasno pod vodom, i to na dubini od 23 metra! Ona su u stanju da, poput delfina, ispod talasa uoče male predmete, poput školjki i to bez većih problema.
Godine 1999, Ana Žislen sa Univerziteta Lund, u Švedskoj, odlučila je da testira da li su jedinstvene karakteristike Moken plemena genetske. Prema detaljnom izveštaju na BBC-ju, ona se nedavno vratila u isto pleme i otkrila da su mala djeca koju je proučavala, a koja su sada u kasnim tinejdžerskim godinama i dalje sposobna da vide pod vodom. Međutim, ona vjeruje da su odrasli tu sposobnost izgubili, jer mnogima nije bilo potrebno da rone u potrazi za hranom.
Kako bi otkrila na koji način „Morski Cigani“ mogu da uoče tako male objekte pod vodom, Žislen je poredila vid djece iz Mokena sa vidom evropske djece koja su bila na odmoru u jugoistočnoj Aziji. Njen tim pitao je djecu između 8 i 13 godina da, dok su pod vodom, pogledaju u rešetke, odnosno crno-bijele pruge različitih širina.
„Od djece je traženo da zarone, a da nam kada izrone kažu u kom su pravcu rešetke bile postavljene“, rekao je prije nekoliko godina Lund Rojtersu. „Ukoliko su uspjeli da tačno odrede jedan obrazac pod vodom, koristili smo finiju rešetku sa tanjim trakama, sve dok dijete ne napravi grešku, što je značilo da on ili ona više ne može da uoči obrazac“.
Istraživači su utvrdili da su Moken djeca pod vodom mogla vidjeti dva puta bolje od njihovih evropskih vršnjaka. Žislen je rekla da vjeruje da je uglavnom riječ o vježbi, jer Moken djeca puno plivaju i rone. „Ali, naravno, može se raditi i o genetskim komponentama koje čine da lakše uče ove stvari od evropske djece. Možemo samo nagađati“, dodala je ona.
Dakle, kako se Moken deca vide tako dobro pod vodom?
“Obično kada ronimo, sve je toliko mutno da oko čak i ne pokušava da se prilagodi, jer to nije normalni refleks”, kaže Žislen. “Ali Moken deca su u stanju da rade dvije stvari – oni mogu da učine zjenicu oka manjom i menjaju oblik sočiva u oku. Foke i delfini imaju sličnu adaptaciju.”
Naučnici vjeruju da ova vještina najvjerovatnije nije genetski urođena, već nešto što se može naučiti vježbom.
”U optičkim terminima”, objašnjava ona, „kažemo da se fokus poboljšava kada je otvor manji. Tokom ronjenja, zjenice evropske djece su proširene, čime vjerovatno reaguju na mutniju podvodnu svjetlost“, kazala je Žislen.
Prema njenim riječima, čovjek može da suzi svoje zjenice kada žele da se fokusiraju na nešto. Ali, ono što je interesantno u vezi Moken djece, je da se ona prilagođavaju tokom cijelog ronjenja. Iako bi to trebalo da bude naporno, oni su u stanju da to rade bez ikakvog napora.
BBC izvještava da je u neobjavljenom radu, Žislen nedavno testirala istu djecu koja su učestvovala u prethodnom eksperimentu. Moken djeca, sada tinejdžeri, još uvijek imaju jedinstven vid. Odrasli su, međutim, bili previše stidljivi da se testiraju. Međutim, Žislen sugeriše da su odrasli izgubili tu sposobnost.
„Oko odraslih jednostavno nije sposobno za toliki količinu prilagođavanja“, rekla je BBC-ju.
Pogledajte i video o ovoj djeci!